Hoe lossen we depressies op? Meerdere mensen vroegen het in Awarenest.
Ik ken depressie heel goed.  Een zwart starend gat dat niet weg gaat. Een zinloos gevoel. Eindeloos lijkt het. Het voelde ook heel eenzaam. En ik herinner me de schrik om hier weer in te vallen toen het weer beter met me ging. Dit thema raakt me dus ontzettend. Elf jaar geleden tijdens mijn studies sociaal werk zag ik dat depressie en suïcide toen al een groot maatschappelijk probleem waren, en wist ik dus dat ik hier niet alleen in was. Zo begon mijn zoektocht door dit grote boeiende onderwerp! Een zoektocht naar meer openheid, bewegelijkheid en meer verbinding. Ik deel je graag mijn bevindingen.

In deze blog vertaal ik vrijelijk het hoofstuk: Depression, the ingenious stagnation uit het boek Language of Emotions. Karla Mclaren is de schrijver van dit boek en de grondlegger van Dynamic Emotional Integration en heeft haar leven toegewijd aan het begrijpen van de boodschappen van emoties. Die koers wil ik mee op! Verder deel ik inzichten die ik geleerd heb van Christian Pankhurst met zijn prachtige werk in hartintelligentie (heartIQ), Paul Verhaeghe en Dirk de Wachter met hun kritische bevraging van de huidige GGZ en Brené Brown die de kracht van kwetsbaarheid eert. Er valt veel te zeggen over depressies dus heb ik het opgesplitst in twee artikels. Eentje over hoe om te gaan met depressieve gevoelens en de tweede over de maatschappelijke context van depressie. En ons beeld van mentale problemen in het algemeen.

Een emotie signaleert een probleem in je leven.

De emotie is niet het probleem.

In dit artikel heb ik het over depressieve gevoelens en wat je zelf hier mee kunt doen. Er zijn verschillende vormen en gradaties van depressie. Het is veel fijner om dit thema samen te onderzoeken. Als je na dit artikel niet kunt begrijpen waar je depressieve gevoelens vandaan komen raad ik je sowieso aan om met coaching of therapeutische ondersteuning de onderliggende oorzaken te onderzoeken.

Ik bespreek in dit artikel situationele depressie. En daarmee verwijs ik naar het werk van Karla Mclaren haar definitie en aanpak in Dynamic Emotional Integration. Met depressieve gevoelens bedoelt ze de zwaardere gemoedstoestand waarvan je de oorzaak kunt terugbrengen naar een situatie die je met een gedragsverandering of levenskeuzes kunt aanpakken.


First things first: alle emoties zijn van waarde

Al jaren zijn depressies en suïcide een grote maatschappelijke uitdaging. Bij de deelnemers van Awarenest kwam de vraag hoe depressies op te lossen zijn. Ten eerste is het belangrijk aan te geven dat bij Awarenest alle emoties welkom zijn. Verdriet, vreugde, rouw, jaloezie en dus ook depressieve gevoelens. We zien in de psychiatrie en therapie dat er zoiets bestaat als valencing. Dat wilt zeggen dat je een emotie positief of negatief beoordeelt. Als het negatief wordt beoordeeld moet het weg. Dan wordt er een behandelplan gemaakt voor hoe je je weer positief kunt voelen. Dit doen we in de behandelkamer maar ook onder vrienden. We gaan ook in onze privé hard aan het werk om iemand op te vrolijken of we adresseren het niet omdat we niet weten hoe er mee om te gaan.

Bij Awarenest beoordelen we gevoelens niet als positief of negatief. Bewust. Omdat we zien dat elke emotie en elk lichaamssignaal van waarde is. Elke emotie geeft informatie en energie om adequaat om te gaan met de situatie waarin je zit. De emotie signaleert een probleem in je leven. De emotie is niet het probleem. Waar wij je mee willen helpen is je mee te nemen in de rijke wereld van emoties en hoe je ze laat stromen. Zodat deze informatie en energie in jouw voordeel werken om jouw probleem aan te pakken.

Wat vertellen depressieve gevoelens ons dan?


Ik weet hoe diep en donker depressieve emoties kunnen voelen. Het lijkt eindeloos. Ik voelde me vastgelopen en eenzaam. Het lijkt dan onmogelijk te zien dat depressieve gevoelens je helpen. Ze zijn de graadmeter die aantoont dat de situatie waarin je verkeert niet goed voor je is. Het trekt aan de bel omdat er een onbalans is. Het zet je op de rem, als een soort doelmatige rust. Je verstilt. Je hebt geen fut meer om verder te doen zoals je deed. Situationele depressie komt op als delen van je leven onwerkbaar of disfunctioneel zijn. Depressie stopt je om cruciale redenen. De vraag die gesteld moet worden als je depressieve gevoelens opmerkt: Waar is mijn energie heen? Waarom is het weggestuurd?

Foto van Alex Azabache

Depressie heeft dus een doel, namelijk ons  zeggen dat er iets fout is. Als we dit opmerken bij onszelf moeten we ons afvragen wat dat iets is. We hebben allemaal wel eens depressieve gevoelens, en vaak wordt de oorzaak bij onszelf gezocht: bij ons gedrag, onze chemische samenstelling, onze gedachten, gewoonten, echter is depressie vaak een reactie op externe problemen. Er zijn veel situaties die deprimerend zijn: conflicten, moeilijkheden, onrechtvaardigheid, ziekte, verlies en onrust. Depressie vertelt ons dat er iets mis is. Het is een ingenieuze rem die ruimte geeft voor reflectie en gevoel. Gewoon verder gaan alsof er niets aan de hand is maakt dat je niet echt verbonden bent met het leven.

Hieronder kun je onderzoeken of je deze depressieve gevoelens kunt aanpakken met levenskeuzes. Waar moet het anders voor jou? Vraag zeker hulp bij een coach of psychotherapeut als je een andere vorm van depressie hebt die een medicinale of therapeutische aanpak vereist.  

Hoe is het met je zelfzorg?


Gezonde voeding, beweging en SLAAP! De basis voor zelfzorg.

  • Een goed dieet met voedzame en regelmatige maaltijden zorgen ervoor dat je je goed in je vel voelt. Pieken en dalen in je bloedsuiker kunnen je een slecht gevoel geven. Misschien is dit wel de oorzaak van je gemoed.
  • Er is al vaak aangetoond dat beweging cycli van depressieve gevoelens kunnen doorbreken. Wandelen naar de bakker of het park is in deze toestand ook al goede beweging.   
  • Een goede nachtrust in een donkere kamer is positief gecorreleerd met langer leven en minder snel ziek worden. In het boek van William C. Dement, The Promise of Sleep kun je daar meer over lezen.

Beweeg je voldoende, slaap je goed en eet je voedend?  Onderzoek ook of je omgeving maakt dat je depressieve gevoelens krijgt. Hier een check:

Hoe zijn je relaties?

Christian Pankhurst, de oprichter van HeartIQ benadrukt dat een mens zich gehoord, gezien, aangevoeld en begrepen wilt worden. Het is een echte kunst om elkaar ruimte te geven, te luisteren met heel je wezen en responsief te zijn. Het vergt oefening en bewustzijn om veiligheid in je relaties te creëren, dat je voelt dat je genoeg bent en meer in jezelf mag rusten. Dat alle delen van jezelf welkom zijn bij de ander. Dat de ander er voor je is. Psychiater Dirk de Wachter meldt dat hij een overvolle praktijk heeft en doet een oproep om wat meer ‘elkaars psychiater’ te zijn. Dit gezegd zijnde is de vraag: hoe zijn je relaties?

  • Hoe is je intieme relatie? Heb je er een? Voel je je geliefd? Voel je je welkom in je relatie? Voel je je geïsoleerd? Of alleen? Het gevoel van eenzaamheid kan deprimerend werken. Je depressieve gevoelens merken op dat dit niet werkt voor je en je het anders wilt.
  • Voelt je familie als een gezonde plek om te vertoeven? Is er veel spanning en veel onuitgesproken conflict? Dit kan je gevangen en lusteloos doen voelen.
  • Zijn je vrienden ondersteunend, grappig, lief? Of laat je mensen toe die niet het beste met je voor hebben?
  • Hoe is het om naar je werk te gaan? Hoe zijn je collega’s, je werkgever? Heb je vaker zin of tegenzin in je werkdag?

Hoe is je maatschappelijke situatie?

De grotere context waarin je leeft heeft ook een impact op je gemoedstoestand. Hoe zit jij er op dit moment bij?

  • Hoe is het financieel met je? Heb je geldzorgen? Heb je zorgen over de financiën van vrienden of familie?
  • Is je werksituatie niet stabiel of ben je werkloos?
  • Leef je geïsoleerd en ben je niet betrokken bij je gemeenschap, stad, je land?
  • Maak je je zorgen of ben je hoopvol over waar je dorp, stad, land heen gaat qua politiek?  Zo niet kan dit leiden tot depressie, en misschien wel voor geregelde uitbraken van frustratie en razernij zorgen. Dat is normaal. Dit is de onmacht die je voelt.

Wat nu?

Foto van Luiz Clas


Het feit is dat we nu tijdelijk met z’n allen in een deprimerende situatie zitten met de Covid-19-pandemie, de winter die er aan komt, de globale politieke polarisatie, werkloosheid, relaties die misschien niet meer werken, opwarming van de aarde, etc. Dat is een realiteit. Dus het is normaal om depressieve gevoelens te voelen. Slaak maar even een diepe zucht. Het is niet niks. Dus hoe ga je nu om met deze situaties die niet voor je werken en dus depressieve gevoelens opwekken?

Afleiding

Misschien voel je dat je geen macht hebt over de situatie of dat het nog niet de tijd is om het probleem aan te pakken. Afleiding kan dan geweldig zijn. Denk aan spelletjes, Films, TV, sporten, etc. Kijk wel dat je niet alle tijd hierin steekt en dat je tijd hebt om mogelijke oplossingen voor het probleem te bedenken. Heb je verlangen naar struisvogelmomentjes, wees er lief voor, observeer het en verzorg jezelf goed.

Kunst

Kunst werkt helend. Door kunst te maken of je door het werk van anderen te laten raken. Schrijven, zingen, maken, dansen, creëren, schilderen kunnen een gevoel van tijdloosheid, heiligheid en transcendentie teweegbrengen. Misschien wil je het afschuwelijke dat zich in je leven afspeelt uiten via deze kunst en krijg je inzicht in wat het je te zeggen heeft.

Verbindende activiteiten

Hier extra aandacht aan besteden is belangrijk voor mensen die relationele en sociologische depressie ervaren. Sluit je aan bij groepen met bepaalde interesses, neem deel aan de verschillende groepsessies bij Awarenest, check-in met elkaar, sport samen, doe vrijwilligerswerk, zorg voor kinderen en dieren, vind actiegroepen die zich  inzetten voor een goed doel, doe lichaamswerk, heb goede seks, etc.

Verbinding met anderen brengt je in contact met de positieve aspecten van mens zijn en van samenleven. Bij een depressie hebben we de neiging ons terug te trekken, wat te begrijpen is want je wilt weg uit de slechte omgeving. Weet dat dit een respons is op je huidige omgeving en dat je wel kunt uitreiken naar gezonde relaties, gezonde groepen en positief sociaal engagement. Goede mensen, gezonde groepen en hoopvolle maatschappelijke actie bestaat! Laat je depressie niet de hele wereld verkleuren met het pallet dat je gecreëerd hebt uit je slechte situatie. Gezonde community en verbinding heelt!

Uitreiken en delen dat we ons niet goed voelen vinden we in het algemeen moeilijk. Maar het brengt ons veel. Brené Brown, onderzoeksprofessor, zegt het zo mooi dat kwetsbaarheid, en dus het voelen en delen van schaamte, schuld, angst, rouw en schaarste de poort naar verbinding, liefde en vreugde is. Soms sluiten we ons af van anderen omdat liefhebben inherent ook verlies in zich draagt. Veel mensen geven hun hart niet want willen de pijn er niet bij nemen. Maar dat geeft ook een gevoel van eenzaamheid. Dus samen met Brené Brown nodig ik je uit om bij de juiste mensen jezelf ten volle in te brengen en daardoor te voelen dat je er helemaal mag zijn.

Een depressie heeft de mogelijkheid je in de diepe nacht van de ziel te brengen. Kunst, sociale verbinding, heiligheid en transcendentie kunnen je gezelschap houden in de donkerte opdat je in het ochtendgloren nieuwe ideeën en mogelijkheden ziet en een dieper begrip van de menselijke natuur, conflict, schoonheid, onrechtvaardigheid, problemen en liefde krijgt.

Karla Mclaren

Heiligheid en transcendentie

Er zijn momenten in het leven waar je de zin van het leven niet meer voelt. Dit kan een gevoel van wanhoop en hopeloosheid creëren. Dit kan op depressie wijzen, zegt Karla Mclaren, maar het kan ook dat je in contact moet komen met iets groter, ouder en dieper dan jezelf. Misschien ben je op het heilige, mooie moment in je leven om de diepe vragen over het  leven en de zinvolheid te onderzoeken. Je kan dit in religie vinden en spiritualiteit, maar het is iets dat elk mens kent. De vraag over het heilige, het transcendente, het grotere doel en zinvolheid leeft in het hart en de geest van elk mens. Als je de zin van het leven kwijt bent, reik dan uit naar historische denkers, grote schrijvers, artiesten, poëten, filosofen en de dromers, verwonder je over de grandeur en mysterie van de natuur, het sterrenstelsel, en over de schoonheid en intensiteit in het leven. Zo ontwikkel je je als mens en neem je plaats als een diep voelend persoon in een wereld vol heiligheid, met diepgaande, absurde en transcendente ervaringen.

Ook volgens Paul Verhaeghe is dit de rijke ontwikkeling die we als mens moeten maken: als we in het leven op de rand komen van het verklaarbare en in contact komen met de angst van het oncontroleerbare en onbeheersbare, dan moeten we voelen. Die angst die we vaak uit de weg gaan valt uiteindelijk mee en brengt ons zoveel meer. Dan zou het jammer zijn om dit als psychisch probleem te bestempelen.

Ik sluit graag af met de woorden van Mclaren: een depressie heeft de mogelijkheid je in de diepe nacht van de ziel te brengen. Kunst, sociale verbinding, heiligheid en transcendentie kunnen je gezelschap houden in de donkerte opdat je in het ochtendgloren nieuwe ideeën en mogelijkheden ziet en een dieper begrip van de menselijke natuur, conflict, schoonheid, onrechtvaardigheid, problemen en liefde krijgt. Een prachtig proces dat we niemand willen ontnemen. Reik uit opdat je samen deze bijzondere reis kunt maken.

Foto van Johannes Plenio